Σακκάς Ιωάννης, Πρώην Εισαγγελέας, νομικός και πολιτικός επιστήμονας. http://sakkas-ioan.eu http://sakkasioannis.blogspot.com sakkasioannis@gmail.com Ι. Η κατοικία ως χώρος επαρκούς στέγασης (ατομικά ή της οικογένειας) αποτελεί συνταγματικό δικαίωμα και προστατεύεται ως αντικείμενο Ειδικής Φροντίδας από το Κράτος κατ΄άρθρο 21 παρ 4 Συντάγματος. Υπό την έννοια αυτή κάθε ενέργεια, κρατική ή ιδιωτική που κινείται προς την κατεύθυνση απώλειας της πρώτης κατοικίας ως επαρκούς χώρου στέγασης ατομικά ή της οικογένειας αποτελεί άμεση προσβολή του πυρήνα του συνταγματικού δικαιώματος προστασίας της πρώτης κατοικίας ως χώρου επαρκούς στέγασης και συμπεριφορά εκτός συνταγματικού περιβάλλοντος-τόξου. ΙΙ. Σημειωτέον η απόκτηση και η διατήρηση πρώτης κατοικίας ως επαρκούς χώρου στέγασης αποτελεί στοιχείο της αξιοπρέπειας του ανθρώπου και η προσβολή της με οιοδήποτε τρόπο, όπως ο αναγκαστικός πλειστηριασμός και η αναγκαστική έξωση του ιδιοκτήτη 1ης κατοικίας ως οφειλέτη, επιπλέον συνιστά συμπεριφορά εκτός συνταγματικού περιβάλλοντος-τόξου και άμεση προσβολή του πυρήνα του συνταγματικού δικαιώματος της αξιοπρέπειας του ανθρώπου κατά παράβαση του άρθρου 2 παρ 1 Συντ. Μπροστά στα δύο αυτά συνταγματικά υπέρτερα απόλυτα δικαιώματα δεν μπορούν να υπερισχύουν οι ενοχικές χρηματικές απαιτήσεις του δανειστή (κράτους ή ΝΠΔΔ ή ιδιώτη-τράπεζας κλπ). Για την αποτελεσματική νομική αντιμετώπιση της Αντίστασης και Άμυνας κατά πλειστηριασμού 1ης κατοικίας, σε νομικό περιβάλλον, θα πρέπει να εντοπιστούν οι αιτίες προέλευσης- δημιουργίας χρέους από τον οφειλέτη-ιδιοκτήτη 1ης κατοικίας. Εντός του Ελληνικού νομικού πλαισίου, η διαδικασία πλειστηριασμού ως αναγκαστική εκτέλεση διακρίνεται ανάλογα με την μορφή του χρέους του οφειλέτη σε χρέος α) προς το Δημόσιο, β) προς ΝΠΔΔ-Κρατικό Ασφαλιστικό Φορέα και γ) προς ιδιώτη πχ τράπεζα ως πιστωτικό ίδρυμα. Στις δύο περιπτώσεις α και β εφαρμόζεται αναγκαστική εκτέλεση και διαδικασία πλειστηριασμού σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΕΔΕ και Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, παρεκτός και η φύση της απαιτήσεως του χρέους είναι ιδιωτικού χαρακτήρα οπότε αρμόδια είναι τα Αστικά-Πολιτικά Δικαστήρια και στην γ περίπτωση αρμόδια είναι τα Αστικά-Πολιτικά Δικαστήρια με τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ άρθρα 904 επ.) Α) ΓΙΑ ΧΡΕΗ –ΟΦΕΙΛΕΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ-ΝΠΔΔ 1) Το καταλληλότερο χρονικό σημείο αντιμετώπισης και άμυνας κατά επερχόμενου πλειστηριασμού της 1ης κατοικίας είναι στο στάδιο δημιουργίας διοικητικής διαφοράς και άσκησης προσφυγής με το άρθρο 63 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (ΚΔΔ) με προσοχή στην τήρηση των προθεσμιών των 60 ή 30 ημερών (άρθρο 66 ΚΔΔ)όπου ως οφειλέτης αμφισβητείς το κατ΄ουσίαν βάσιμο της απαίτησης του Δημοσίου ή ΝΠΔΔ. 2) Διαφορετικά το επόμενο σημείο αντίστασης και άμυνας στην Βεβαιωμένη Οφειλή (Ταμειακή Βεβαίωση) είναι στο στάδιο ΑΝΑΚΟΠΗΣ κατά Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ) με τις διατάξεις του άρθρου 73 παρ 1 του ΚΕΔΕ κατά εκδοθείσας ατομικής ειδοποίησης και του νομίμου τίτλου (βεβαίωσης οφειλής), ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου της Διοικητικής Αρχής που τα εξέδωσε και ΑΝΑΚΟΠΗ άρθρου 217 παρ 1 περιπ α ΚΔΔ κατά της πράξης της ταμειακής βεβαίωσης οφειλής ως εσόδου (με προβολή λόγων –αντιρρήσεων ουσιαστικού ή δικονομικού δικαίου βλ για το ΚΕΑΟ άρθρο 101 Ν 4172/23-7-2013 και διαδικασία είσπραξης με ηλεκτρονική ειδοποίηση ΥΑ ΦΕΚ Β 2699/23-10-2013). 3) Άλλως προχωράς σε άμυνα με ΑΝΑΚΟΠΗ κατά της αρξάμενης αναγκαστικής εκτέλεσης με πρώτη πράξη την Κατασχετήρια Έκθεση σε βάρος της 1ης κατοικίας με τις διατάξεις τουάρθρου 73 παρ 2 ΚΕΔΕ(προβάλλοντας τους λόγους α-ζ) ή με ΑΝΑΚΟΠΗ κατ άρθρο 217 παρ 1 περ β –ε ΚΔΔ ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου του Τόπου Εκτέλεσης για ποσά μέχρι 60.000 ευρώ, ενώ άνω αυτού του Ποσού στο Μονομελές Εφετείο (βλ άρθρο 218 ΚΔΔ αρμόδιο Δικαστήριο). Προσοχή η Ανακοπή δεν αναστέλλει την εκτέλεση. Γι΄αυτό με Αίτηση Αναστολής Εκτέλεσης ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου (Διοικητικού ή Πολιτικού αν το είδος της απαίτησης είναι δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου) του τόπου εκτέλεσης της κατάσχεσης-πλειστηριασμού με τη διαδικασία Ασφαλιστικών Μέτρων, ζητούμε την αναστολή της εκτελέσεως (από τον δικαστή ερευνάται η πιθανότητα ευδοκίμησης της ανακοπής ανάλογα-προσοχή-με τους λόγους που προβάλλεις γι΄αυτό ειδικά προσέχουμε τους λόγους της ανακοπής να είναι σαφείς και ειδικοί και να επικαλούμαστε τα αποδεικτικά μέσα). Με προφορική αίτηση στον πληρεξούσιο του ανακόπτοντος δύναται να χορηγηθεί από τον δικαστή σημείωμα προσωρινής αναστολής μέχρι την έκδοση απόφασης για την αίτηση αναστολής. Καλύτερο είναι να διατυπωθεί στο δικαστή γραπτό αίτημα για χορήγηση σημειώματος προσωρινής αναστολής. Οι αυστηροί λόγοι ΑΝΑΚΟΠΗΣ αναφέρονται ρητά στο άρθρο 73 του ΚΕΔΕ. Η προσωρινή παροχή έννομης προστασίας προβλέπεται και στο Σύνταγμα στο άρθρο 20 του Συντάγματος μέσα στο πλέγμα της ολοκληρωμένης παροχής έννομης προστασίας (άρθρα 6 και 13 ΕΣΔΑ). Ι ) ΕΣΤΙΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ επιπλέον λόγων ανακοπής στη νομολογία. Πέραν των περιοριστικών λόγων της ΑΝΑΚΟΠΗΣ του άρθρο 73 παρ 2 ΚΕΔΕ, ως ΛΟΓΟΙ ΑΝΑΚΟΠΗΣ ΚΑΤΑ ΑΡΞΑΜΕΝΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ (πχ έκθεσης κατάσχεσης), Η ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΧΕΙ ΔΕΧΤΕΙ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΛΟΓΟΥΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ: Έλλειψη αιτιολογίας, μη προηγουμένη ακρόαση και ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ-Δικαιώματος . Εφόσον δεν αμφισβήτησες ως οφειλέτης το κατ΄ουσίαν βάσιμο της απαίτησης του Δημοσίου με προσφυγή του άρθρου 63 ΚΔΔ και έχεις φτάσει στο στάδιο ΑΝΑΚΟΠΗΣ κατά ΑΡΞΑΜΕΝΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΜΕ ΚΑΤΑΣΧΕΤΗΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ 1ης κατοικίας μπορούμε να προβάλουμε σύμφωνα με την νομολογία. Ότι η εκτέλεση προχώρησε με βάση άκυρο τίτλο (ή χωρίς τίτλο). Η νομολογία(βλ αποφάσεις 4351/2011 ΕφΑθ Δ/ΝΗ 2012 σελ 203, ΝΟΜΟΣ ΤΝΠ, ΑΠ 1267/1985 ΝοΒ 34 σελ 861) δέχτηκε ότι στον λόγο αυτόν υπάγεται και η περίπτωση κατά την οποία αμφισβητείται η νομιμότητα και το δικαίωμα βεβαίωσης του εσόδου, δηλαδή προβαίνεις σε αμφισβήτηση της ύπαρξης της οφειλής Ότι έγινε συμψηφισμός (άρθρο 83 ΚΕΔΕ ) ή διαγραφή μέρους χρέους (άρθρο 82 ΚΕΔΕ) κλπ κλπ - Ισχυρίζεσαι και αποδεικνύεις πχ ότι με εξώδικο ζήτησες να γίνει συμψηφισμός για επιστροφή φόρων από τη ΔΟΥ και αυτή αρνήθηκε και δεν σου κατέβαλε τα οφειλόμενά της πχ ΦΠΑ, ΦΜΥ κλπ με αποτέλεσμα υπαιτίως το Κράτος να σε μετατρέψει με δικό του δόλο σε οφειλέτη κατά παράβαση του άρθρο 41 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του άρθρου 28 παρ 1 Συντ. και της γενικής αρχής αμεροληψίας των διοικητικών οργάνων (άρθρο 7 παρ 1 Ν 2690/1999 ΦΕΚ 45 Α-Κύρωση Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας). ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΛΟΓΟΙ ΑΝΑΚΟΠΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ -Η έλλειψη ακροάσεως του καθού η εκτέλεση παρεκτός και σου επεδόθη η ατομική ειδοποίηση. - Η έλλειψη αιτιολογίας υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 75 ΚΕΔΕ-παραλείψεις και ακυρότητες πράξεων εκτελέσεως –Πρέπει να τις προτείνετε με την ανακοπή, δεν ερευνώνται αυτεπαγγέλτως. - Η ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ- ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (Θεμελιώνεται στο Σύνταγμα άρθρο 25 παρ 1 και 3 , ΑΚ 281) Σύμφωνα με το άρθρο 25 του Συντ. , ορίζονται τα εξής «1. Τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Ολα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστηκαι αποτελεσματική άσκησή τους. Τα δικαιώματα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν (Αρχή της τριτενέργειας των συνταγματικών δικαιωμάτων-Είναι αποτέλεσμα Γερμανικής Συνταγματικής Θεωρίας).Οι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν στα δικαιώματα αυτά πρέπει να προβλέπονται είτε απευθείας από το Σύνταγμα είτε από το νόμο, εφόσον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας. 2….. 3. Η καταχρηστική άσκηση δικαιώματος δεν επιτρέπεται….» ΕΠΕΙΔΗ τα δικαιώματα επαρκούς στέγασης (άρθρο 21 παρ 4) και της αξιοπρέπειας (άρθρο 2 παρ 1 του Συντάγματος), δεν τελούν υπό περιορισμούς του ίδιου του Συντάγματος ή νόμου προβλεπομένου υπό του Συντάγματος. Κατά Συνέπεια η προσβολή τους με την κατάσχεση και τον αναγκαστικό πλειστηριασμό είτε από το Κράτος ή ΝΠΔΔ ή από ιδιώτη, έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις ανωτέρω συνταγματικές διατάξεις και ΣΥΝΑΚΟΛΟΥΘΑ τυγχάνουν άκυρες όλες οι πράξεις ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΩΣ ΧΩΡΟΥ ΕΠΑΡΚΟΥΣ ΣΤΕΓΑΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΡΕΠΟΥΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ, καθόσον προσβάλλουν τον πυρήνα αυτών των συνταγματικών δικαιωμάτων. ΙΙ) ΕΣΤΙΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ επιπλέον λόγων ανακοπής σε διατάξεις διεθνών συμβάσεων δυνάμει του άρθρου 28 παρ 1 Συντ. Στην Ανακοπή επίκληση διατάξεων διεθνών συμβάσεων κυρωμένων από το Ελληνικό Κράτος για την προστασία του δικαιώματος των πολιτών στην επαρκή στέγασή τους και ειδικά όταν είναι πρόσωπα χωρίς επαρκείς πόρους. - Πέραν των ανωτέρω λόγων Ανακοπής, δια μέσου του άρθρου 28 παρ 1 Συντάγματος έχουν αποκτήσει υπερνομοθετική ισχύ διατάξεις διεθνών συμβάσεων που υποχρεώνουν το Συμβαλλόμενο Κράτος και τους Κρατικούς Υπαλλήλους να σέβονται το δικαίωμα των πολιτών στην επαρκή στέγασή τους και ειδικά όταν είναι πρόσωπα χωρίς επαρκείς πόρους, και για το λόγο αυτό είναι άκυρη ως παράνομη (αντιβαίνουσα τις διεθνείς διατάξεις βλ παρακάτω) η κατάσχεση 1ης κατοικίας ως επαρκής χώρος στέγασης ατομικά ή οικογενειακά από σένα ως πρόσωπο χωρίς επαρκείς πόρους διαβίωσης α) Ο κατ΄άρθρο 28 παρ 1 του Συντάγματος υπερνομοθετικής ισχύος νόμος1426 /1984 ΦΕΚ Α 32/21-3-1984), κύρωσε τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, όπου καθορίζει ευθέως υποχρεώσεις του Συμβαλλομένου Κράτους, όπως του Ελληνικού Κράτους στο άρθρο 16 που ορίζει : `Αρθρο 16 Δικαίωμα της οικογένειας για κοινωνική, νομική και οικονομική προστασία Για πραγματοποίηση των απαραίτητων συνθηκών διαβίωσης που απαιτούνται για την πλήρη ανάπτυξη της οικογένειας που είναι βασικό κύτταρο της κοινωνίας, τα Συμβαλλόμενα Μέρηαναλαμβάνουν την υποχρέωση να προωθούν την οικονομική, νομική και κοινωνική προστασία της οικογενειακής ζωής, ιδίως με κοινωνικές και οικογενειακές παροχές, με φορολογικές διατάξεις, με ενθάρρυνση για την κατασκευή κατοικιών που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της οικογένειας, με την ενίσχυση των νέων εστιών ή με κάθε άλλο κατάλληλο μέτρο. Συνακόλουθα εκ της ερμηνείας αυτής της διάταξης δεν νοείται ως κατάλληλο μέτρο προς εκτέλεση της ως άνω κρατικής υποχρέωσης η κατάσχεση και η αναγκαστική αφαίρεση της 1ης κατοικίας ως επαρκής χώρος στέγασης στην περίπτωσή μου. β) Κατ΄άρθρο 6 παρ 1 της ΣΕΕ ορίζεται ότι « Η Ερωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει τα δικαιώματα, τις ελευθερίες και τις αρχές που περιέχονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως προσαρμόστηκαν στις 12-12-2007 στο Στρασβούργο, ο οποίος έχει το ίδιο νομικό κύρος με τις Συνθήκες της ΕΕ» και συνεπώς εξ αυτής αναγκαστικά δεσμεύεται το Ελληνικό Κράτος και οι κρατικοί υπάλληλοι (υπουργοί, δικαστές, βουλευτές, όργανα κατάσχεσης κλπ). Στον ανωτέρω Χάρτη στο άρθρο 34 παρ 3 ρητά ορίζεται ότι η Ένωση προκειμένου να καταπολεμηθεί ο κοινωνικός αποκλεισμός και η φτώχεια αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα της στεγαστικής βοήθειας προς εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης για όσους δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους. Περαιτέρω στο άρθρο 17 του ιδίου Χάρτη ότι κανείς δεν μπορεί να στερηθεί την ιδιοκτησία του παρά μόνο για λόγους δημόσιας ωφέλειας και έναντι δίκαιης και έγκαιρης αποζημίωσης για την απώλειά της. Συνεπώς και με τη διάταξη αυτή που υπερισχύει στο Ελληνικό Δίκαιο αποκλείεται η αφαίρεση της 1ης κατοικίας ως χώρου αξιοπρεπούς στεγαστικής διαβίωσης με την κατάσχεση και αναγκαστικό της πλειστηριασμό. Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι ο καθού η κατάσχεση -οφειλέτης μπορεί να προβάλλει λόγο ανακοπής κατά της κατάσχεσης και πλειστηριασμού της πρώτης κατοικίας του ως μη έχων άλλο χώρο επαρκούς και αξιοπρεπούς στέγασης αυτού και της οικογενείας του και ως μη έχων επαρκείς πόρους και να ζητήσει να ακυρωθεί η κατ’ αυτού έκθεση κατάσχεσης και κάθε περαιτέρω ενέργεια αναγκαστικής εκτέλεσης ως αντίθετη στο αληθές νόημα των ανωτέρω διεθνών διατάξεων και κατά συνέπεια ως παράνομη πράξη. Β) ΓΙΑ ΧΡΕΗ –ΟΦΕΙΛΕΣ ΕΝΑΝΤΙ ΙΔΙΩΤΩΝ –ΤΡΑΠΕΖΩΝ Για αποφυγή πράξης κατάσχεσης 1ης κατοικίας
- Σε περίπτωση εξώδικης όχλησης από τράπεζα για εξόφληση υπολοίπου από Δανειακή Σύμβαση πάσης μορφής, ο δανειολήπτης πρέπει να αρνηθεί με ΕΞΩΔΙΚΟ το αιτούμενο υπόλοιπο ως μη βέβαιο και μη εκκαθαρισμένο για να μη νομιμοποιείται η τράπεζα να ζητήσει έκδοση Διαταγής Πληρωμής (εκτελεστό τίτλο) για κατάσχεση και αναγκαστικό πλειστηριασμό (πχ 1ης κατοικίας). Η άρνηση πρέπει να είναι σαφής και ειδικά να αναφέρονται οι Γενικοί Όροι Συναλλαγών (ΓΟΣ) που με βάσει τη Νομολογία ΑΠ 430/2005, ΟλΣτΕ 1210/2010 και άλλες αποφάσεις έχουν κριθεί παράνομοι και καταχρηστικοί. Θα πρέπει ο φερόμενος οφειλέτης στο ΕΞΩΔΙΚΟ να αναγράφει ότι στην υπάρχουσα σύμβαση δανείου που προσχώρησε χωρίς να μπορεί να διαπραγματευτεί του όρους, περιλαμβάνονται οι εξής καταχρηστικοί και παράνομοι όροι συναλλαγών σε βάρος του εν γνώσει της Τράπεζας που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα ποσά, όπως προερχόμενα από προσδιορισμό τόκου επί τη βάσει έτους 360 ημερών αντί 365 ημερών (προϊόν Απάτης 386 ΠΚ τρίτης μορφής –αθέμιτης παρασιώπησης αληθινών γεγονότων εν όψει της γνώσης της τράπεζας και της απόφασης 430/2005 του Αρείου Πάγου).
- ο τίτλος ΔΙΑΤΑΓΗΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ πάσχει ως προς την εγκυρότητά του ως προϊόν ΑΠΑΤΗΣ ΕΝΏΠΙΟΝ ΔΙΚΑΣΤΟΥ καθόσον με απατηλή ενέργεια της Τράπεζας παραπλανήθηκε ο Δικαστής και συμπεριέλαβε στο ποσόν της απαίτησης ποσά που ήσαν παράνομα (βλέπε παραπάνω πως προκύπτει και να προσδιόρίζονται σαφώς τα ποσά).
- Να επικαλεσθεί ο δανειολήπτης τα ανωτέρω συνταγματικά δικαιώματα για την προστασία της επαρκούς στέγασης αυτού και της οικογενείας του καθόσον τα δικαιώματα αυτά προστατεύονται και μεταξύ ιδιωτών καθώς και τα απόλυτα συνταγματικά δικαιώματά του από τις ανωτέρω διεθνείς συμβάσεις (κατ΄ άρθρα 28 παρ 1 και 25 παρ 1 Συντ) και να ζητά την ακύρωση της έκθεσης κατάσχεσης της 1ης κατοικίας του ως πράξη αντίθετη σ’ αυτές τις διεθνείς διατάξεις.